شـعر وادبـیات /هـنری -اجتماعی - جستجوگر(f.sh)
شعر وادبیات از شاعران همراه با مطالب گوناگونشـعر وادبـیات /هـنری -اجتماعی - جستجوگر(f.sh)
شعر وادبیات از شاعران همراه با مطالب گوناگونواژه ها (سخنانی از هزاران سخن)بخش سوم به قلم فرزانه شیدا
بخش سوم
واژه ها
(سخنانی از هزار سخن)
به قـــلم : فــرزانه شــیدا
واژه ها ( بخش سوم) قسمت اول
:
در این بخش از واژه ها
به مفهوم واژه ها از نگاه نویسنده و شاعر
میپردازیم وتفسیر ونوع استفاده مردم ازاین متون:
در نگاه چنین افرادی؛؛ واژه؛؛ تنها
حروف الفبای عادی نیست شاعران
ونویسندگان وآنان که با قلم سر وکار
دارند با هر واژه ، کلام ، جمله...
زندگی میکنند درنگاه آنان حرف وسخن
تنها چیزی که شنیده میشود نیست
چرا که معنا ومفهومی در آن جستجو میکنند
که شاید در نگاه فردی دیگر
تا این حد درخور توجه نباشد
اما شاعر و نویسنده با خواندن
یک بیت شعر یک جمله یااز یکی
ازبزرگان سخن هائی که در جمعی میشنوند
بیش از آنچه به تصوردرآید توجه وعلاقه نشان میدهند
وهمیشه درلابلای همه آنچه می بینند
ومی شنود و گوش میکنند
بدنبال چیزی والاترمیگردند یا
درپی آموختن چیزی از آن است.
بطور مثال وقتی مولانا شمس تبریزی
؛؛ واژه ؛؛را بکار میگیرد
در بیت بیت غزل وقصیده واشعار او
میتوان نگاهی عمیق و در عین حال
ظرافت ء نگاه شخصی اورا فهمید .
هرکلام این بزرگمرد شاعرخود پند ها
ونصایح بیشمار و ارزشمندی را داراست
که نمیتوان گفت شعری ست ودیگر هیچ!!!
شعر بسیار است
سروده ها وابیات فراوانی روزانه
از انواع مختلف شاعران سروده میگردد.
نوشته ها ومتون بسیاری در روزنامه
ومجلات چاپ و پخش میگردد
اما همه وهمه شاید نتواند گویای یک بیت
از غزل یا قصیده این شاعر
باشد که درجمله ای گاه کوتاه (هزار سخن*)
میگوید که تنها در بیتی سروده شد
و عمری باید طی کرد تا تجربه ای را که او در
یک بیت شعرمی آموزد یادگرفت وپختگی پیری
لازم است تا به چنین نکاتی برسیم .
واین همان نگاه ظریف و دقیق و عمیق
یک شاعر توانا یا یک نویسنده صاحب قلم است.
واینجاست که
واژه زندگی میکند
وبه زبانی دیگر واژه ممکن
است چنان شورواحساسی بیآفریند
که شخص در تصورخود نیزجا نمیداده است .
وقتی ترانه ای را میشنویم بسیاری
با شنیدن آن بخود واحساس خود
فرورفته و آنرا با حس و احوالات شخصی
خود هماهنگ می کنند
وبه ترانه ای بیشتر علاقمند شده
ترانه ای دیگررا نمی پسندند.
من بشخصه وقتی ترانه ای را گوش میکنم
، صرفه نظرازآهنگ که ساخته آهنگسازیست
وصدائی که گرمی ودلنشین بودن آن
همراه با آهنگ ، جّوی را دردرون انسان
ایجاد میکند تا خواهان شنیدن بیشتر آن باشیم
وحسی را چون شادی یا غم در درون خود
احساس کنیم یا به فرض خوشمان نیاید
و ترانه را عوض کنیم .
آن زمان من به ترانه سرا بیشتر فکرمیکنم
و زمانی که واژه های ترانه را
با همهء زیبائیهای صدا و آهنگ دردرون خود
با احساسمهماهنگ میکنم همیشه
کلام وواژه ء ترانه مرا باین فکر واداشته
است که اگر ترانه ای شاد بوده
باین فکر میکنم که:
شاعرلحظاتی خوش راکه با آن زندگی کرده
به تصویر کشیده است.
وچنانچه ترانه ای پر سوزوگداز باشد
که اشکی در دیده را موجب شد
همیشه حس شاعر آن مرا باین فکر می کشد که:
وای بر دل شاعراین ترانه!!!
طفلک چه دلسوخته ای دارد که اینچنین
بدردوغم سرودواینگونه حس دردوناکامی خود
را با بهترین واژه ها بمن بخشید
تا جائی که من نیز همپای او تمامی آنچه او
احساس کرده است در دردل خود نیز پیدا میکنم.
اینگونه است که میگویند حداقل در
غربت از شنیدن ترانه های غمناک صرفنظرکن
اما چه فرقی می کند؟!
بسیاری ا انسانها درحتی محیط خانه خود نیز
غریبی بیشتر نیستند!!!
...
گذشته ازیک شاعر ونویسنده ،
بسیارند افرادی که هر کلام ازگفته های
اینان آنقدر عمیق است که شاید نیاز
به تعمقی بیشتر باشد تا درک شود
که گوینده چه هدفی از گفتن این جمله ای کوتاه
بما داشته است .
همچنین بمانند ضرب المثلی ست که میگوید:
کم بگواما همیشه بگو!!!
یا کلام را اول مزه کن آنگاه به زبان بیاور!
یا ...
تا دهان بازنکرده ای ×معلوم نمیشود که
چگونه آدمی هستی!!!
واژّه ها همیشه نماینده شخصیت توست!!!
گاه پیش میآید که شخصی آنقدرها
هم پخته و کاردان و دانش آموخته نیست
وسکوت اورا با این مثل که انسان عاقل کمتر
حرف میزند وبیشتر گوش میدهد
اشتباه میگیرند!!!
وهستند وبوده اند، از سیاستمدارانی
که وقتی جمله ای میگفتند وکسی معنا نمی فهمید
به گفتن به به عجب جمله ای ... مرحبا ... آفرین...
(به تشویق وی)!
و صدای تحسین بر خواسته وشاید
چون نفهمیده بودند فکر میکردند
دراین جمله حتما حکمتی نهفته بوده است !!!
واین من بودم که نفهمیدم!!!
وجالب تر این است که بدانی سیاستمدار
اولیه دردل به اینهمه احسن و
مرحبا شاید به دید تمسخرهم نگاه میکند
و شاید با خود میگوید : مگر من چه گفتم که
اینهمه مرحبا واحسن داشت!!!
اگراز شخص تحسین کننده میپرسیدی شما
در این جمله ای که میگوئید
عمیق است ،چه را یافته اید!!
من ومن کنان به تفسیری برمیخیزند که
اگر فیثاغورث هم بودی سردرنمیآوری
که جریان چه بود است !!
و این تفسیر چه ربطی به آن جمله داشت!!!
سیاستمدارهم اگر سیاستمدارنبود سیاستمدارنمی شد!!!
اگرچه هرکسی واژه ها وکلام
را ازدیدگاه درک خود
می سنجد و تفسیر میکند ودرک انسانها
نیز به نسبت افکار ایشان متفاوت است
اما دیگر هرچه باشد جمله ای بی سروته
را شنیدن وسر درنیآوردن ، گناه کبیره که نیست
پس لطفا هرچه میگوئید ساده بگوئید
وآنگونه که نیاز به مترجمی
در دنبال خود نداشته باشد !!!
و تفسیر شخص دومی را طلب نکند .
تبلیغی دراروپا هست که میگوید
:هرچیزهرچه ساده ترباشد بهتر است!!!
واین حقیقتی ست
چرامن اگر واقعا حرفی برای گفتن دارم میبایست
طوری بگویم که تنها جمعی معدود
آنرا درک کنند و شاید حتی همان
جمع معدود هم درکار نباشد و
شخص برای اینکه آبرویش نرود
،به به وچههچه میکند!!!
اینجا منظور تنها شاعر ونویسنده و
افراد صاحب قلم نیست بسیارند
افرادی که شنیده اند یک انسان عمیق و پخته
در میان صحبت خود بارها مکث میکند
واندیشه ای در درون دارد که درهمین مکث های
کوتاه سریعا آنرا در ذهن مطالعه
ومرور میکند تا در بازگوئی آن
مرتکب اشتباهی نشود.
این درست !! واین حتی عالی ست
اگربراستی این شخص درمرور
جملات خویش پیش از گفتن به
چنین مکثهائی نیاز داشته باشد و
همان مزه کردن کلام وسنجید ه گفتن را میرساند!!
ولی وای بوقتی که شخص مقابل شما
تنها ادعای اینرا داشته باشد که
او خیلی می فهمد وشما هنوز خیلی
راه دارید باو برسید آنوقت است
که برای شنیدن یک صحبت او
باید ساعتها براوخیره شوید تا بالاخره
پس از مکثهای بسیا راو دریابید که
هیچ چیزی در اینهمه حرف نبود که
لزوم شنیدن داشته باشد!!!
حرف نه سر داشت نه ته نه معنا نه نتیجه !!!
وشاید فقط کنایه ای بود جهت کنایه زدنی !!!
وچون بپرسی ببخشید من منظورم شمارا
متوجه نشدم سری با
لبخنند تمسخر تکان داده بر شانه ات
آرام میزند که جان من
بسیار وقت لازم است تا تو درک کنی
من چه گفتم وبهتر است
راجع به آنچه گفتم به خلوت رفته
،، تازه بروی ،، و بیشتر هم فکر کنی !!!...
یا دربیاید وبگوید :
یکروز، معنای حرف مرا خواهی فهمید من
موهایم را در آسیاب که سفید نکرده ام
و حالا بماند که ممکن
است آسیابان طفلکی درمکتبی درس
خوانده باشد وپس از آن درهمه
زندگیش هرشبی بخواندن کتب مختلف
پرداخته باشد ویا د ر روستا
ودهکده خود مرد شریف وصاحب مقامی
باشد که بسیاری به پند و
اندرز اونیازمند هستند ودر مشکل
تنها اورا صاحب کمال میدانند تا
ازاوجویای راه حل شوند بقولی:
سرم را سرسری متراش توای استاد سلمانی
که منهم در دیار خود سری دارم و سامانی!
وهرکسی هم در هر مقامی در اصل
به عنوان انسان ارزشمند است
ورتبه بخشیدن به دیگران براساس
آ ن وحرمت نگه داشتن تنها مبنی
برجایگاه ومقام دیگری اشتباهی بیش نیست .
شخصی را میشناختم که همواره کتب
مختلف اشعار شاعران نامی را
در کنار داشت ولی زبان نمیگشود
مگر به تمسخر وتحقیر وسرزنش
دیگری وتمامی اشعاری که از بهر
میخواند جز کنایه ها ومتلک های گوناگون نبود!
خاطرم هست روزی فرزند او با ظاهری آراسته
لبخند بر لب از در ظاهر گردید
وبلافاصله ایشان به هه هه خنده گفت:
پسر جان ..ههه..ههه :
؛؛که همان ؛؛
؛؛که همان ؛؛ لباس زیباست نشان آدمیت !!!
چهره فرزند اورامجسم کنیدکه بناگاه
چگونه درهم پاشید وتمامی آن لبخند
بلافاصله جای خودرا به چهرهای سرخورده داد!!!
و من باخود فکرکردم:
شعری بااینهمه معنا، ببین چگونه تفسیر وتغییر
داده شد! تا واژه های گردد بر شکستن کسی!!!
آنگاه که شاعر میگوید:
تن آدمی عزیز است به جان آدمیت
؛؛ نه فقط ؛؛
؛؛ نه فقط ؛؛ لباس زیباست نشان آدمیت!!!!!!
و از خود پرسیدم چنین انسانی که
هزار بیت دردل دارد چطور نشنیده است که :
تا توانی دلـــی بدســت آور....
دل شکستن هنر نمی باشد!!!!!!!
....
همیشه این را بخاطر داشته باش
کلام و واژه های تو
میتواند آتشی باشد بر دلی
یا آبی بر آتشی
،،،،،،،
بخش دوم :
...و... بیاد دارم روزی تلوزیون شروع
به پخش فیلمی کرد و در آن پدری بی آنکه
از اصل ماجرا خبر داشته باشد متغییر شد
وسیلی محکمی به گوش فرزند خود کوبید
و اینطرف خنده ایشان بلند شد
که آفرین!!... بتو میگویند پدر!!!
و من ... درماندم !!!
پدر یعنی دستی برای زدن؟؟؟!!!!
و زمانی که پدر پی به اشتباه خود برد
و از فرزند طلب بخشش کرد
اینطرف خشمی شدید را شاهد شدم که:
آقا یعنی چه مگر پدر ازبچه اش
عذرخواهی میکنداین جور فیلمها اصلا
بدآمورزی دارد و برگشته پشت
به تلوزیون نشست وبه احترام موی سفید او
از دیدن بقیه ماجرا صرفنظر
شد مبادا حرمت او شکسته گردد که
بدیدن فیلمی نشسته ایم که او حتی
به ماگفته است بدآموزی دارد و
فکرکند که ما همچنان
حرمت نگه نداشته و اهمیت ندادیم!!!!!
براستی بااینگونه طرز فکرها
خدا عاقبت مارا بخیر کند چراکه ما حتی
وقتی میخواهند به طریقی اشتباهات مارا
بما گوشزد کنند باز
موی سفید خودبررخ کشیده وبه گفتن<
:هیس !!همان که من میگویم تمام شد ورفت!!!
بسنده میکنیم و متعجبم که
این موی سفیدچطور قابلیت درک اینرا ندارد
که حتی اگر مخالف موضوعی هستی یکبار
هم که شده بنشین وگوش کن وببین و
اگر نتیجه بازهم مخالف خواست توبود
چیزی را از دست نداده ای
دیدگاه شخص وگروهی دیگر را نیز
یاد گرفته ای و آموخته ای !!!
وشاید دراین میان نکته ای واژه ای باشد
که بتوانی از آن چیزی بر
اندوخته های ذهنی خود اضافه کنی !!
کسی اینرا بمن بگوید که کدامین یک
از اینهمه بزرگان ومشاهیر و اندیشمندان جهان
آدمی بسته و خودنگر بود ؟؟؟
که جنبه شنیدن سخنان دیگری را نداشته
وهمیشه فقط به گفتن اینکه : من منم
اینکه من میگویم !!!
یا همین است که من گفتم!! پرداخته ؟؟!!
واقعا اگر چنین شخصی بود
چگونه اینهمه آموخته است ؟
اگر کسی در زندگی به جائی رسید که
نامی از او برجا ماند هرگز اینگونه
نبود که در دنیای بسته اتاق و تنها
یا درمحل رفت وآمد روزانه خود بی هیچ
سخنی با دیگری یا بی هیچ کتاب وبی هیچ
آموزشی سر کرده باشد !!!
....
منو شما بی آنکه خود بدانیم
از طریق رسانه ها ، رادیو، تلوزیون
و حرفهائی که حتی درجمع خانوادگی
یا میان گروهی نشسته ویا در درون یک تاکسی
میشنویم بی آنکه خود بدانیم درحال یادگیری هستیم
مگر آنکه وقتیدرجمع ها ودرهرکجا هستیم
حتی در نگاه به تلوزیون روح ما در عالم
هپروت وخارج ازمحیط سر کند و
تنها جسم درمیان باشد که نمیشود تمام
مدت شبانه روز
،، بود وبازهم نبود ،،!!
یعنی بالاخره ساعاتی هست که
انسان می بایست ، ذهن درکنار داشته
وتوجه نشان داده وبدقت ببیند وبشنود!!!
... واژه های بسیاری در طی روز وشب
به گوش ما میرسد که فقط شنیدن آن
بی آنکه خود بدانی درمغزجایگرین میشود
کمااینکه وقتی از تو میپرسند :
امروز فلانی را دیدی چه گفت
حتی اگر آن فرد برایت مهم نبوده باشد
وچندان اهمیتی باینکه او چه میگوید ندهی
بازهم بلافاصله صحنه دیدنآن شخص
و تمامی حرفهااو، برای تو تداعی میشود!!!
وحتی جمله به چمله میتوانیم بگوئیم او چه گفت!!!
در اینجا
آیا قدرت واژه ها و قدرت مغز
حافظه وبه یاد سپردن مغز
آشکار نیست؟؟!!
پس واژه ومغز ویاد وخاطره همه آن
چیزهائیست که از کسی و شخصی
میسازد خواه منفی خواه مثبت
انسان سرشار واژه هاست !!!
.....
واژه هائی که میتواند
سوزاننده ودردناک باشند
یا شیرین سرشار ازمحبت وعشق
یا لبریز تمسخر و تنفر وتهدید ومتلک!!!
...اما....
واژه های تو چگونه اند ؟!
بعنوان یک انسان کدامین شکل از
واژه ؛ واژه های توست؟
و همین نشان میدهد چگونه آدمی هستی!!
انسانی مهربان ودوست داشتنی
که زبانش جز به نیکی گشوده نمیگردد؟؟
انسانی تلخ وبدزبان که همیشه
تمامی یاد گرفته هایش سوزنده دل دیگری
وزخم زبان قلبی ست؟؟؟!!!
انسانی که با هر که هرجورهست رفتار میکند و
چنانچه لازم باشد
بدترین میشود یا بهترین؟؟؟
انسانی میانه روست که درهمه حال
بر خشم خود چیره شده
و دل آزاردن را هنر نمیداند؟؟؟!!
و......
بیاندیش واژ ه های تو چـیست؟؟؟؟؟
پایان قسمت اول از بخش سوم
به قلم: فــرزانه شــیدا
واژ ه ها زندگی میکنند
پس بگذار واژه های تو
نیز ستاره روشن آسمان
زندگی خود عزیران اطرافیان
ومردم باشد.
،، سنگ زیرین آسیاب،،
دل بـدریا اگر کــسی ســپُرد
از توان گر برُون غمـی بخــورد
یا شود او اسیر چـنگ جــنون
یا امــیدش ز این جهان بـبُرد
من گهی با جــنون گـلاویزم
گه که یأسی دل غـمین فــشُرد
گـه نـدارد تفـــاوتی بـر مـــن
که چه سـان روزگار من گـذرد!
با تعــجب نگه شــده مــبهوت
چونکه امـشب ، درون من نگرد!
بیـند امشب .. بسان یک ســنگم
گرگ غـــم ســینه ء مــرا نـدرد!
سـردم و بی تفـاوت و خونــسرد
تا که بختم چه سان رقم بخورد!!!
امــشب از بخـت خود ، نمیترســم
گر جهان هم .. مرا به غـم ســپُرد
شادی و غـم.. برای من هیـچ است
دل یکی ... زیندو را... دگر نـخرد!
روز شــادی ســینه ام بگذشــت!
روزغــمهای ســینه هم گــذرد!
زین پس آید بلــب... که باداباد
کی تــواند دلــم ز آن حـذرد؟!
آنقــدر دیده ام عجـــایب دهــر
که دل از تـازه ها زجـا نــپرد!
چون غم و شادی جهان هیچ است
هـــیچ د نیــا بدرد من نـخورد!!!
گو که رانده شـوم ویا مــطرود
یا که دنــیا ... مرا ز خود شـــمُرد
من گذارم.... که هرچه شد ، بشود!
گاو دنیا .. بحال خود بچرد !!!
دل چو دردش.... زحد خود بگذشت
بـی تفاوت .... به زنـدگـی نگرد!
سـنگ ء زیرین آسیابم من
جا ن ز سائیدنم تکان نخورد !!!
جان ز سائیدنم تکان خورد !!!
سروده فرزانه شیدا
۱۳۶۲/۱۱/۵
چهارشنبه بهمن ماه
